هدف این مقاله بررسی سطوح حاکمیت شرکتی در بانک های اسلامی با تمرکز بر عملکرد هیئت نظارت شرعی می باشد. هدف اصلی این تحقیق، ایجاد شاخص های حاکمیت شرکتی اسلامی براساس استانداردهای حاکمیت شرعی صادر شده از سوی انجمن مالی اسلامی و سازمان های حسابرسی و حسابداری برای سازمان مالی اسلامی می باشد. داده های سال ۲۰۱۲ در مورد ساختار و رویه های هیئت مدیره، و سهامداران، از طریق آنالیز مولفه های اصلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سه مولفه ی اصلی و یک شاخص کلی از این نتایج استخراج شد. سه مولفه ی مالی، مدیریتی و شرعی افشا گردید. افشای این سه بعد در نتایج به خوبی مورد حمایت قرار نگرفته است.

مقدمه

حضرت محمد (ص) فرموده اند: در یک معامله ی کسب و کار هر دو طرف معامله بایستی حقیقت را بگویند و همه چیز را برای یکدیگر روشن کنند، تا برکت در معامله شکل گیرد، با این حال اگر چیزی برای دروغ و پنهان وجود داشته باشد، برکت در معامله از بین خواهد رفت. همچنین ایشان فرموده اند: هرکسی فریبکار باشد از ما نیست. به طور کلی وضوح و شفافیت، از ارزش های اصلی شریعت اسلامی محسوب می شود؛ با این حال یک شرط اجباری در کسب و کار محسوب می شود. دنبال کردن این ارزش ها، تضمینی برای مبادلات قوی کسب و کار که در آن حقوق، تعهدات و عملکرد کارامد شرکت حفظ شده است، می باشد. موضوع حاکمیت شرکتی به دلیل اهمیت تحولی آن بر عملکرد شرکت به ویژه در نظارت بر بهره وری منابع در همه ی بخش های اقتصادی ، مورد توجه دانشگاهیان و متخصصان این بخش قرار گرفته است (ابو تپانجه، ۲۰۰۹؛ اندرس و واللادو، ۲۰۰۸؛ مشایخی و بزاز، ۲۰۰۸؛ کرسپی و همکاران، ۲۰۰۴).

حاکمیت شرکتی عبارت است از مجموعه ای از روابط و رویه های که توسط شرکت به منظور تضمین سلامت روابط بین سهامداران شرکت و استفاده ی موثر از منابع شرکت توسط مدیران شرکت دنبال می شود. اهمیت رویه های حاکمیت شرکتی تا حد زیادی بعد از بحران مالی سال ۲۰۰۸ آشکار گردید. علت اصلی بحران مالی سال ۲۰۰۸ از طریق گزارشات بانک بین المللی، وام های بیش از حد و بی تدبیرانه که توسط بانک به مردم اعطا شده بود، اعلام شد. علاوه بر قیمت گذاری اشتباه بازار مبادله ی افول اعتبار که ۵۵ تریلیون دلار بیش از ۴ بار محاسبه شد، بدهی شرکت های بزرگ و وام های مسکن ایالات متحده نیز در آن دوران بود، با این حال، بانک های اسلامی انعطاف پذیری خود را در بحران مالی سال ۲۰۰۸ به ویژه در موج اول بحران ثابت کردند، زیرا بانک های اسلامی براساس اصول ایمان و اعتماد به قوانین شرعی اسلامی اداره می شوند (راشان، ۲۰۱۲؛ چارپا، ۲۰۰۸).

بدین منظور، پژوهش به شرح زیر است: بخش ۲ به مرور ادبیات در مورد حاکمیت شرکتی در بانک های اسلامی اختصاص داده شده است. بخش ۳ به ارائه ی روش تحقیق و متغیرهای قابل اندازه گیری و داده ها می پردازد. بخش ۴ به بحث در مورد نتایج می پردازد. و در نهایت بخش ۵ به نتیجه گیری و پیشنهادات برای تحقیقات آتی می پردازد.

Abstract

The purpose of this paper is to test the level of corporate governance in the Islamic Banks (IBs) sector with a focus on the Shariah Supervisory Board (SSB) performance. The main objective is to construct an Islamic Corporate Governance Index (ICGI) based on the Corporate Governance (CG) standard issued by the Islamic Financial Standard Board (IFSB) and the Accounting and Auditing Organization for Islamic Finance Institutes (AAOIFI). The 2012 data on Board structure and procedures, Disclosure and Shareholders were analyzed using Principal Component Analysis (PCA). Three principal components were extracted as well as an overall index. These three components are representing managerial, financial and Shariah disclosures. The results support the lack of adequate disclosure on the three dimensions.

Keywords: Corporate Governance, Islamic Banking, Shariah Board